شمال نیوز:  بازداشت بخش مهمی از مدیران ارشد شهرداری ساری از جمله شخص شهردار و همه اعضای شورای شهر ساری به اتهامات عدیده مالی و همین بازداشت ها در برخی شهرهای دیگر، تیتر یک رسانه های معاند و بیشتر رسانه های داخلی در هفته های اخیر بوده است. شور بختانه بیشتر بازداشتها در شهر ساری بوده و جمعِ رقم اتهام اختلاس و ارتشا  اعلامی از سوی دادستان محترم هم رقمی عجیب و غریب و سرسام آور بوده است. این حوادث و اتفاقات که در تاریخ این شهر  و شاید  این کشور بی سابقه است، لطماتِ سنگینی به آبروی شهر شهید پرورِ ساری و اعتماد عمومی شهروندان به مدیریت شهری وارده کرده است که  سالهای سال طول خواهد کشید تا این اعتماد برگردد. اگرچه به نظر می رسد تحلیل و بررسی این  وقایع  پژوهشی مفصل و تحقیقاتی جامع در حد چند پایان نامه دانشگاهی و تز دکتری می طلبد! اما بهر حال در کش و قوسِ انحلال شورای اسلامی شهر ساری و انتخاب سرپرست و شهردار جدید؛ در این وجیزه نگاهی اجمالی به گذشته انداختیم تا با رویکردی آسیب شناسانه به این سوال مهم در حد توان پاسخ دهیم: شهردار که باید باشد؟

عموما عوام تصور می کنند شهردار باید تخصصی در زمینه های  عمران، معماری، شهر سازی و مواردی مشابه داشته باشد، اما سوالی که اینجا مطرح است اینست که آیا شهرداریها فقط خدمات عمرانی میدهند؟ پر واضح است که خیر. اما خدمات عمرانی شهرداریها متاسفانه بیشتر در دید مردم است و شاید همین امر موجب تصور اشتباه برخی مردم گردیده است اما نکته ای که بسیار مهم است و تجربه می گوید اینکه اولا ما در همین خدمات عمرانی هم قدم قابل قبولی بر نداشته ایم، به عنوان مثال امروز کدام شهروند است که از کیفیت آسفالت کوچه و خیابان این شهر _ و شاید کشور_ رضایت داشته باشد؟  کدام شهروند است که از جمع آوری آبهای سطحی در بارشها و مدیریت دفع زباله رضایت داشته باشد؟

دوما آیا ما انقلاب کرده ایم که فقط به پل و جاده و آسفالت برسیم؟ این که صورتِ جسد تمدن است! اگر پل و جاده و ...  _ که همان را هم ما در حد مطلوب نداریم _  فلاح و رستگاری می آورد، ژاپنی ها و غربی ها به فلاح و رستگاری خیلی نزدیکترند تا ما!

آنچه که باید اولویت شهرداری در تراز نظام جمهوری اسلامی باشد" فرهنگ انقلاب اسلامی " است و سپس در زیر چتر آن خدمات متنوع عمرانی، بهداشتی و آموزشی، رفاهی،  اقتصادی و ...

" ما به برکت اسلام توانسته‌ایم هویت ایرانی خود را حفظ کنیم و این حقیقت، باید در همه خدمات و امور شهری خود را نشان دهد.

عامل اصلی برای پیشرفت کشور و حرکت به سوی عزت واقعی، حفظ و تقویت فضای تدین و دین‌داری در فضای شهرها و روستاها است. خدمات متنوع در شهرها و روستاها از جمله ساختمان‌سازی‌ها، احداث خیابان‌ها، نامگذاری‌ها و زیباسازی‌ها باید ضمن همخوانی با پیشرفت‌های روز، با معماری ایرانی، اعتقادات دینی، بافت اجتماعی و شرایط آب و هوایی هر منطقه نیز متناسب باشند."۱

شهرداریها خدمات متنوعی از جمله عمرانی، فرهنگی، اقتصادی، بهداشتی، آموزشی و ...  ارائه می دهند بنابراین داشتن چه تخصصی ضامن یک شهردار تراز است؟ آیا او باید فرهنگی باشد؟ باید عمرانی باشد؟ باید اقتصاد و حسابداری خوانده باشد؟ باید جامعه شناس باشد؟ همه اینها لازم است اما کافی نیست. صرف داشتن یکی از این تخصص ها نمی تواند ضامن یک شهردار تراز باشد و سررشته نداشتن از همه اینها هم در عملکردِ ناقصِ شهرداریها مشهود است.
از طرفی رشته دانشگاهی بخصوصی  هم نداریم که شخص با تحصیل در آن رشته بتواند ادعا کند که تخصصش شهرداریست.
 

نکته دیگر اینست که آیا ما در همه این سالها چه در شهرداریها و چه در سازمانهای دیگر متخصص نداشته ایم؟ حتما در هر رشته ای یک یا چند متخصص داشته ایم. پس ریشه این مشکلات کجاست؟

به نظرِ حقیر شهردار باید متخصص در " علم مدیریت " باشد. منظور از تخصص هم صِرف تحصیل در رشته دانشگاهی مدیریت نیست چه آنکه هیچ کسی  لااقل از  دانشگاههای ایران مدیر و مهندس و ... بیرون نمی آید، منظور از علم، تحصیلات عالیه دانشگاهی به همراه مطالعات و تجارب شخصی و بکارگیری صحیح  آن در جاییست که منجر به نتیجه مشخص شود، قابلیتی که تحصیل و دانش_ از هر راهی که بدست آمده_ به حوزه نفوذ کلام و عمل آن شخص در جامعه بیانجامد. به عبارتی هنر شهردار باید این باشد که جدای شناختِ اجمالی به همه تخصص های لازم برای شهرداری، مجموع تخصص های موجود در بدنه شهرداری و شورا و بیرون آن را _جامعه نخبگانی و مردم_ اعم از عمران و شهرسازی، اقتصادی و سیاسی، جامعه شناسی و فرهنگی، محیط زیستی و بهداشتی و ... به نحو احسن برای پیشبرد اهداف معنوی و مادی نظام و کشور و مردم بکار بندد.
در این رهگذر آنچه که با مدیریت توامان است و تفکیک پذیر نیست " تعهد " شهردار است.  منطقآ لازمه حوزه اختیارات متنوع و فراوان شهردار، سلامت نفس، وجدان کاری و
پاک دستی که اگر نباشد نتیجه آن چیزی است که هم اکنون پیش چشم ماست! و تجربه می گوید! صد البته در این بخش از نقش نظارتی نهادهای نظارتی و شفافیت هم نباید غافل شد که خود مقاله ای جداگانه می طلبد!

نکته بسیار مهم دیگر خاصیت جوانی است، جوان به موجب نیروی جوانی پرانگیزه و ایده آلگراست و این نیروی انگیزه و نشاط و ایده آلیستی اش موتور محرک او برای دست یابی به قله ها و به ثمر رسانیدن کارهای محیرالعقول است.

قول معروف را حتما شنیده اید: ما جنگ را با بیست ساله ها بردیم و اقتصاد را با هفتاد ساله ها باختیم!

بسیاری شهید باکری را نمونه تراز یک شهردار معرفی می کنند، باکری ای که مهندسی مکانیک خوانده بود! چه چیزی باکری را باکری کرد؟ تعهد ش؟ تخصصش به تعبیر اخیر؟ مدیریتش؟ جوانیش؟  یا همه اینها؟

مثالهای بیشماری میتوان زد، آیا شهید حسن باقریِ خبرنگار و اخراجی از دانشگاه، عِلم جنگِ آکادمیک می دانست؟

" این مسیرِ حرکت از یک سرباز صفر به یک استراتژیست نظامی، یک حرکت بیست ساله، بیست و پنج ساله است؛ این جوان در ظرف دو سال این حرکت را کرده است! اینها معجزه‌ی انقلاب است. "۲

جدای از تعهد و تخصص و جوانی، شجاعت و قاطعیت شهردار از اوجبِ واجبات است و شجاعتش باید ریشه در خصایص شخصیتی و حمایت های مردمی و قانون  داشته باشد. شهردار منتخبِ منتخبان مردم است و مشروعیتش به موجب قانون و رای مردم است، چه خوب است جدای حمایت قاطع قانون، شورا و مردم، خود او نیز از حداقل مشروعیت و محبوبیت برخوردار باشد چه آنکه در قانون نیز به حسن شهرت شهردار تاکید شده است. تجربه می گوید شهرداریها سالهاست که جولانگاه افراد فرصت طلب بوده و هست و منطق می گوید پشتوانه مردمی شهردار مضاف بر خصیصه ذاتی او در جوانی و " شجاعت " در خلع ید از منفعت طلبان و مفسدان و زیاده خواهان بسیار تاثیر گذار است. شهرداری که پایه های صندلی و شخصیتش  سست باشد در برابر کمترین تهدید و تطمیع سکوت و عقب نشینی می کند و این مسامحه بجای رفاه  و خدمات،  تخلفات بزرگ و دست درازی به بیت المال را به شهر و مردم هدیه می دهد! و این آنست که نباید اتفاق می افتاد که می بینیم احتمالا افتاده است!

امروز مردم و علی الخصوص پرسنل شهرداری نگران وضعیت شهر و شهرداری ساری هستند. مشکلات عدیده ای پیش روی شهردار بعدی است، مشکلات ساختاری شهرداری ساری تا بدانجا پیش رفته که حتی خودِ شهرداریچی ها هم عدد دقیق مجموع پرسنل را نمی دانند! حقوق های معوقه، کسری  بودجه، وضعیت نامعلوم شرکت های تابعه و پیمانکار، تعیین تکلیف نیروهای شرکتی و دفع و جمع آوری زباله ها و ... از جمله مهمترین مشکلاتی شهرداری ساری است که در اسرع وقت باید حل و فصل شود. بعید به نظر می رسد تا انتخاب و رسمیت یافتن شورای بعدی، شهرداری بتواند به حوزه فرهنگ حتی فکر کند چه رسد به اقدام!

امید است همه کاندیداهای شورای ششم و جامعه نخبگان برای همه حوزه های عملکردی شهرداری برنامه مشخص، مدون و کاربردی ارائه دهند، از گذشته درس بگیرند و یک بار برای همیشه یک " طرح جامع " برای شهر ساری تدوین و اجرایی شود.

ما هر چه از معیار انقلاب فاصله گرفتیم و به تکنوکراتها میدان دادیم نه تنها فرهنگ اصیل ایرانی و اسلامیمان را از دست دادیم بلکه به کپی ناشیانه ای از تمدن سطحی و رفاهی غرب هم نرسیده ایم. در همه جای جهان جوانان مسئول اند و مو سفیدان مشاور و اینجا برعکس! باری دیگر به جوانی، تعهد، تخصص و مدیریت جوانان اعتماد کنیم تا معجزه انقلاب را ببینیم.

ما در این شهر و کشور نه تنها شهرداران و اعضای شورای شهر بلکه در تمام رده های مدیریتی به جوانانی متعهد، متخصص و مدیر نیاز مندیم بنابراین پیش به سوی دولتِ جوانِ مومنِ حزب الهی.

حمید طالبی

۱.رهبر معظم انقلاب ۱۳۹۰/۲/۱۰
۲.رهبر معظم انقلاب